Mục tiêu của nhà chăn nuôi là hạn chế tối đa ảnh hưởng xấu đến sự tăng trưởng của heo con khi chuyển thức ăn từ sữa mẹ sang cám. Theo các tài liệu nghiên cứu về tầm quan trọng của tuần đầu tiên cai sữa đến việc xuất chuồng, nếu trong thời gian này heo không giảm trọng lượng thì khoảng 178 ngày tuổi heo đạt đủ trọng lượng xuất chuồng. Nếu tuần đầu tiên sau cai sữa tăng trọng trên 115g/ngày thì ngày tuổi xuất chuồng giảm được 15 ngày, xuống còn 163 ngày. Nếu trọng lượng 1 tuần đầu sau cai sữa chênh lệch 900g thì trọng lượng xuất chuồng sẽ chênh lệch tới 12kg.
- Giảm tối đa ảnh hưởng xấu đến tăng trưởng khi cai sữa
Thời gian và phạm vi của việc giảm hoặc ngừng tăng trưởng rất đa dạng. Bình thường heo con cần thời gian 2~3 tuần để phục hồi tăng trưởng và tăng cường hấp thu dưỡng chất. Khoảng thời gian này phải được rút ngắn tối đa thì heo con mới lớn nhanh. Khi cai sữa, việc hạn chế ngừng tăng trưởng khác hoàn toàn với lượng cám heo con ăn.
Heo con cai sữa lúc 21 ngày tuổi, nếu trong thời gian bú mẹ một ngày heo tăng trưởng khoảng 280g thì năng lượng tiêu hóa (DE) là 7.8 MJ. Theo đó, heo phải ăn 500g cám heo con tập ăn với DE là 15.5MJ.
Lượng dinh dưỡng thực tế khi cai sữa thường mang cảm tính nhiều hơn là tính khoa học. Các phòng thí nghiệm cũng chưa tìm được các phương pháp cho ăn chính xác do có rất nhiều nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng tới heo khi cai sữa.
Tuy nhiên, vấn đề dinh dưỡng cho heo con cũng phải tuân theo nguyên lý về dinh dưỡng. Nếu ăn cám có độ đậm đặc và tỷ lệ tiêu hóa cao thì lượng cám heo ăn vào sẽ cao, trở ngại tiêu hóa sẽ giảm.
Điều kiện cho heo ăn cám heo con tập ăn
Cám heo tập ăn với nguyên liệu chủ yếu từ sữa với lượng chất béo thấp và thành phần phi tinh bột (NSP) tạo điều kiện dễ dàng cho việc trao đổi chất. Loại cám này thông thường làm bằng nguyên liệu có trong sữa và huyết tương của động vật. Heo con cai sữa càng sớm thì loại sản phẩm này càng quan trọng.
Vào thập niên 1970, người ta đã biết tới việc cách ly cai sữa vào khoảng từ tuần thứ 3 đến tuần thứ 5. Vào thập niên 1980, người ta phát hiện ra 2 yếu tố làm cơ sở cho việc thực hiện cai sữa sớm.
Thứ nhất, heo con được 10 ngày tuổi, sự giới hạn tăng trưởng từ sữa mẹ bắt đầu. 3 tuần tuổi sự giới hạn này đủ lớn khiến heo con giảm tăng trưởng.
Thứ hai, heo con khi được 2 tuần tuổi sẽ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Nếu sống lâu với nái sẽ dễ bị nhiễm bệnh từ mẹ. Vì thế, nếu ta cai sữa sớm sẽ ngăn được dịch bệnh và khắc phục những hạn chế từ sữa mẹ.
Nguyên liệu cho cám heo con tập ăn
Nếu muốn cai sữa thành công và giảm tối đa thời gian ngừng tăng trưởng thì phải cần đến những loại cám đặc biệt.
Heo con khi cai sữa cần được cung cấp những loại cám có nguyên liệu từ sữa và chất đạm từ huyết tương. Các chế phẩm có nguồn gốc từ huyết tương hiện nay đang được nghiên cứu rất nhiều, tại Bắc Mỹ các chất này gần như phải có trong cám. Đặc biệt có thể khắc phục được bệnh đường ruột khoảng 6% giúp heo con gia tăng lượng cám ăn vào.
Lượng thức ăn ăn vào gia tăng nếu có globulin miễn dịch, đặc biệt globulin miễn dịch trong heo có hiệu quả hơn so với sữa bò. Tuy nhiên do lo ngại về vấn đề cho ăn chất đạm từ sản phẩm của đồng loại nên hiện nay các nhà khoa học quan tâm tìm kiếm tới các nguồn nguyên liệu khác.
Các chế phẩm được sản xuất từ bò cũng có hiệu quả trong việc thúc đẩy tăng trưởng và gia tăng lượng cám ăn vào.
Chất đạm từ động vật sẽ giúp heo con cai sữa sớm tăng trưởng nhanh và chất đạm từ thực vật sẽ hạn chế sự sinh sản.
Cho ăn dạng lỏng
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, việc cho ăn cám nước đã trở nên bình thường. Hiện nay, các nhà chăn nuôi quan tâm đến việc tận dụng sữa để cho heo tăng trưởng nhanh và ăn cám nhiều.
Sau khi cai sữa, việc duy trì ổn định cho cấu tạo thành ruột là điều kiện kiên quyết giúp gia tăng lượng cám heo ăn vào và tăng trọng tốt. Đặc biệt càng rõ nét hơn ở nhóm heo cai sữa lúc 2~3 tuần tuổi. Chính vì vậy, khi cai sữa nếu cho heo uống sữa hay các chất thay thế sữa thì sẽ hạn chế việc ngừng tăng trưởng.
- Hiệu quả của việc hạn chế ngừng tăng trưởng
Sau khi cai sữa, nếu hạn chế việc ngừng tăng trưởng thì trong thời gian ngắn ta sẽ thấy tỷ lệ quay vòng trại cai sữa sẽ cao, giảm tỷ lệ chết và nhiễm bệnh. Thế nhưng hiệu quả lâu dài về kinh tế cũng chưa có nghiên cứu nào nhắc đến.
Tuy nhiên vẫn có người nói hạn chế việc ngừng tăng trưởng là không cần thiết. Lý do là heo sẽ tăng trưởng bù và bắt kịp với những con heo ít bị ảnh hưởng có cùng ngày tuổi.
Không tính đến sự chênh lệch trong tuần đầu tiên sau cai sữa, cho heo con ăn loại cám tập ăn truyền thống thì 152 ngày tuổi lượng chất béo trong cơ thể đạt 25.5kg so với heo áp dụng phương pháp hạn chế ngừng tăng trưởng. Nếu ăn loại cám có chất đạm động vật thì lượng đạm trong cơ thể đạt 15.4kg so với 15.1kg với heo bình thường. Đặc biệt khi cai sữa, heo con cần dùng chất béo để bảo vệ chất đạm và bổ sung chất dinh dưỡng bị thiếu.
Tuần đầu tiên sau cai sữa nếu heo con một ngày giảm 6g trọng lượng thì lượng chất béo trong cơ thể mất đi 46g/ngày và chất đạm tăng 4g/ngày, lượng nước tăng 36g. Heo con trước khi tích lũy mỡ trong cơ thể một ngày sử dụng 200g cám vào mục đích tăng trưởng. Do đó, ta có thể nhận thấy phương pháp tăng trưởng bổ sung khó có thể giảm được phí tổn cho cám tập ăn và gia tăng tỷ lệ tăng trưởng.
- Kết luận:
Heo con nếu sinh ra trọng lượng lớn khi cai sữa sẽ lớn, thời gian xuất chuồng nhanh. Ở bất kỳ giai đoạn nào, heo con lớn cũng tăng trưởng nhanh hơn so với heo con nhỏ. Chính vì vậy, thời kỳ cai sữa heo con có trọng lượng lớn sẽ tăng trưởng nhanh hơn heo con có trọng lượng nhỏ. Đa số các tài liệu ít nhắc đến vấn đề nếu ta thúc đẩy tăng trưởng từ trong thời kỳ theo mẹ thì sau cai sữa heo sẽ lớn nhanh hơn.
Theo số liệu trong các chương trình quản lý heo thì trọng lượng cai sữa và tỷ lệ tăng trưởng trong tuần đầu rất quan trọng. Nếu heo càng lớn thì tăng trọng càng mau, rút ngắn được thời gian xuất chuồng. Nếu sau khi cai sữa mà áp dụng các biện pháp hạn chế ngừng tăng trưởng và cho ăn loại cám có nguồn gốc đạm từ động vật thì sẽ giúp heo giảm bớt thời gian xuất chuồng từ 2~3 ngày.
.jpg)
