Lá:
Được thu hái quanh năm, có tác dụng sinh
cơ và làm liền nhanh vết thương. Ví dụ: (1) Ung nhọt làm mủ chưa loét
dùng lá Tầm xuân sấy khô tán bột, trộn với mật ong và giấm đắp lên tổn
thương. (2)Viêm loét chi dưới dùng lá Tầm xuân không kể liều lượng nấu
nước rửa vết thương. (3)Nhọt độc sưng nề nhiều dùng lá và cành non Tầm
xuân rửa sạch, giã nát với một chút muối ăn rồi đắp lên tổn thương.
Rễ:
Vị đắng hơi sáp, tính bình, có công dụng
thanh nhiệt lợi thấp, trừ phong, hoạt huyết và giải độc, được dùng để
chữa nhiều chứng bệnh như: (1) Liệt mặt và di chứng liệt nửa người do
cao huyết áp dùng rễ tầm xuân 15-30g sắc uống. (2) Chảy máu cam mạn tính
dùng vỏ rễ tầm xuân 60g hầm với thịt vịt già ăn. (3) Bị ghẻ về mùa hè:
dùng rễ tầm xuân tươi sắc uống thay trà. (4) Đau răng và viêm loét miệng
dùng rễ tầm xuân sắc uống hoặc ngậm. (5) Viêm khớp, liệt bại nửa người,
kinh nguyệt không đều, khí hư và tiểu tiện không tự chủ dùng rễ tầm
xuân 15-30g sắc uống. (6) Hoàng đản (vàng da do nhiều nguyên nhân) dùng
rễ tầm xuân 15-24g hầm với 60g thịt lợn nạc, chế thêm một chút rượu
vang, chia ăn vài lần trong ngày. (7) Đái dầm trẻ em, người già đi tiểu
đêm nhiều lần dùng rễ tầm xuân 30g sắc uống hoặc hầm với thịt lợn ăn.
(8) Phế ung (áp xe phổi) dùng rễ tầm xuân 15g, hạt bí đao, ý dĩ 30g sắc
uống. (9) Thương tổn do trật đả và trĩ huyết dùng rễ tầm xuân tươi 30
rửa sạch, giã vắt nước cốt uống. (10) Vết thương chảy máu dùng rễ tầm
xuân lượng vừa đủ, sấy khô tán bột rắc vào tổn thương, cũng có thể trộn
với dầu vừng để đắp. (11) Rong huyết dùng rễ tầm xuân 30g, ngải cứu già
đốt tồn tính 10, cỏ nhọ nồi 30g, tiên hạc thảo 30g, sắc uống hàng ngày.
(12) Bỏng dùng rễ tầm xuân tươi nấu nước rửa hàng ngày hoặc bột rễ tầm
xuân trộn với dầu vừng đắp.
Theo kết quả nghiên cứu lý học hiện đại,
thành phần chủ yếu của rễ tầm xuân có - Sitosterol, 2, 19- Dyhydroxy
ursolic acid, Triterpenic acid, Cachoa extract… Dịch chiết có tác dụng
chống đông máu, bảo hộ cơ tim, làm giảm cholesterol, triglycerid và
lipoprotein huyết thanh.
Quả:
Vị chua, tính ấm, thu hái vào lúc chín,
sấy hoặc phơi khô làm thuốc, có công dụng lợi tiểu thành nhiệt, hoạt
huyết giải độc. Được dùng để chữa chứng bệnh như: (1)Phù do viêm thận
dùng quả tầm xuân 3-6g, hồng táo 3 quả sắc uống hoặc quả tầm xuân 20g,
đại hoàng 3g, sắc chia uống 3 lần trong ngày. (2) Tiểu tiện khó khăn
dùng quả tầm xuân 10g, mã đề 30g, và biển súc 30g, sắc uống. (3) Đau
bụng khi hành kinh dùng quả tầm xuân 120g sắc lấy nước hoà thêm 1 chút
đường và rượu vang uống ấm. (4) Táo bón dùng quả tầm xuân 10g, đại hoàng
3g, sắc uống.
Sự tích hoa tầm xuân là 1 câu truyện rất
cảm động về tình cảm chị em: Ngày xưa, có hai chị em mồ côi cha mẹ từ
nhỏ. Hàng ngày cô chị phải vào rừng chặt củi bán lấy tiền nuôi em. Một
hôm, nhân lúc cô chị đi vắng, một con quỷ đã bắt cậu em, cho vào lồng và
treo lên cành cây cao được bao quanh một loại dây leo có rất nhiều gai.
Cô chị vì quá thương em nên chăng quản gai sắc cào nát da thịt đã dũng
cảm bám dây leo lên cứu cậu em trai của mình. Những giọt máu đào của cô
chị rơi đến đâu thì tự biến thành những chùm hoa làm đẹp cho dây leo đến
đấy. Có lẽ vì vậy, người đời sau còn gọi hoa tầm xuân là hoa chị em (Tỉ
Muội). Biết được điều này, người ta hẳn quý tầm xuân vì giá trị làm
thuốc mà lại còn thêm yêu loài hoa này vì vẻ đẹp của giá trị tinh thần.
Caythuocquy.info.vn
.jpg)