Dừa cạn có tên khoa học là Catharanthus roseus (L.). G. Don với 2 tên đồng nghĩa khác: Vinca rosea L. và Lochnera rosea Riech, được đặt theo tên nhà thực vật Lochner.
Cây thân cỏ, cao chừng 0,4 – 0,8m có
nhựa trắng. Lá dạng bầu dục, thuôn hẹp ở gốc, có cuống ngắn. Cụm hoa chỉ
có 2 chiếc mọc ra từ kẽ lá màu đỏ, hồng hay trắng với đốm vàng hay đỏ ở
gần họng tuỳ theo các chủng. Hoa có cánh hợp thành ống hẹp dài ở gốc
trên chia 5 thuỳ rộng xoè ra đầu có mũi. Quả gồm 2 đại, nhiều hạt đen
nhỏ. Cây trồng làm cảnh. Dừa cạn có khi mọc trên các bãi cát, dưới rừng
phi lao, cây bụi thấp và là hệ thực vật vùng cát ven biển ở miền Trung
nước ta.
Xuất phát từ kinh nghiệm chữa bệnh khối u
của nhân dân Ấn Độ, năm 1958 nhiều nhà nghiên cứu khoa học đã phát hiện
ra chất kháng ung thư trong lá dừa cạn và đã chiết xuất, chứng minh tác
dụng của vinplastin, vincristin, vindesin mà khi áp dụng trên thực
nghiệm và lâm sàng thấy có tác dụng làm giảm bạch cầu. Thế là cây dừa
cạn bỗng trở thành niềm hy vọng đối với 1 số người mắc bệnh ung thư máu
và nhu cầu về dược liệu tăng lên đột ngột. Các hãng dược phẩm đã tìm mua
dừa cạn ở Việt Nam để sản xuất vinblastin, vincristin và vindesin rồi
chuyển sang dạng muối sulfat và bào chế thành các biệt dược như Volbe
(Mỹ) Vinblastin Richter (Hungari) dùng tiêm hoặc truyền.
Hiện nay vinblastin là thuốc lựa chọn
thứ nhất trong thành phần phối hợp 3 thuốc để điều trị ung thư biểu mô
tinh hoàn, là thuốc lựa chọn thứ 2 trong nhóm thuốc điều trị ung thư
nhau, ung thư biểu mô tế bào thận và là thuốc lựa chọn thứ 3 để điều trị
u nguyên bào thần kinh, ung thư vú, ung thư cổ và ung thư dạng nấm da.
Cũng vì mục đích dùng chữa các khối u
cho nên khi mua dừa cạn người ta đặc biệt chú ý tới hàm lượng ancaloit
toàn phần, trong số ancaloit toàn phần ấy có bao nhiêu hàm lượng
vincaleucoblastin. Nếu cây bị bệnh virut thì không có vinblastin.
Dừa cạn mọc hoang ở Việt Nam có hàm
lượng ancaloit toàn phần trung bình 0,7 – 1,2%. Hàm lượng vinblastin
khoảng 1,6 – 2,0 phần vạn. Ngoài vinblastin và vincristin là 2 chất có
tác dụng chữa ung thư, người ta còn chú ý khai thác cả catharanthin và
vindolin để từ 2 chất này để tổng hợp thành vinblastin.
Caythuocquy.info.vn
.jpg)
