Bệnh Cầu Trùng Gà (Coccidiosis)

        Bệnh gây bởi ký sinh trùng nguyên sinh động vật (Eimeria ). Ở gà có 9 loại cầu trùng khác nhau sẽ gây bệnh với các triệu chứng khác nhau và ở từng đoạn ruột khác nhau…

-  Eimeria tenella (ký sinh ở manh tràng)

-  Eimeria necatnix (ký sinh trùng ở ruột non)

-  E.acervulina

-  E.maxima

-  E.brunetti.

1. Sức kháng 
        Nang noãn của ký sinh trùng nguyên sinh động vật (Eimeria ) rất bền vững ở mỗi trường bên ngoài, các chất sát trùng thông thường rất ít tác dụng.
2. Phương thức truyền lây 
        Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa do gà ăn phải nang noãn của cầu trùng có trong thức ăn, nước uống bị nhiễm mầm bệnh. 

3. Triệu chứng

          Eimeria tenella (cầu trùng ký sinh ở manh tràng): Chủ yếu xảy ra ở gà từ 2 - 8 tuần tuổi. Có 2 thể bệnh
+ Ở thể cấp tính: Gà ủ rũ, ăn ít, uống nước nhiều, lúc đầu đi phân có bọt màu vàng hoặc hơi trắng, sau phân có màu đỏ nâu do lẫn máu (phân gà sáp). Gà đi lại khó khăn, xã cánh, xù lông, mắt trũng sâu, niêm mạc nhợt nhạt, chân gập lại, quỵ xuống và chết sau khi có biểu hiện co giật từng cơn.
+ Ở thể mãn tính: Bệnh tiến triển chậm hơn như gầy ốm, xù lông, kém ăn, chân đi như bị liệt, tiêu chảy thất thường…Do tính chất bệnh không điển hình nên khó cho việc chẩn đoán. Ở thể này gà là vật mang mầm bệnh.
          Eimeria necatrix: (cầu trùng ký sinh ở ruột non) ký sinh chủ yếu ở tá tràng gà giò, gà lớn (hơn 4 tháng tuổi). Triệu chứng của bệnh biểu hiện không rõ dễ nhằm lẫn với các bệnh khác. Gà cũng gầy yếu, xù lông, kém ăn, chậm lớn, tiêu chảy, phân sáp, có khi phân lẫn máu tươi. Gà mái mắc bệnh thường giảm đẻ…

 

Hình 1: Gà bị bệnh ủ rũ
 

Hình 2: Phân gà bệnh nhày, có lẫn máu

4. Bệnh tích
   Eimeria tenella: Xuất huyết niêm mạc manh tràng và trương to ở 2 manh tràng. Manh tràng có tính đàn hồi màu xanh thẩm. Mổ manh ra  bên trong có xuất huyết tấm tấm và đầy máu. Trường hợp bệnh nặng thì 2 manh tràng xuất huyết, hoại tử từng mảng đen.

Hình 3: Xuất huyết niêm mạc, sưng to và hoại tử hai manh tràng.

   Eimeria necatrix: Tá tràng sưng to, ruột phình to từng đoạn khác thường, chỗ vách ruột trương to thường dễ vỡ, trong ruột chứa chất lỏng bẩn thối có lợn cợn bã đậu. Bề mặt niêm mạc ruột dày lên có nhiều điểm trắng đỏ.
    Bệnh nặng thường thấy máu tươi lẫn lộn với các chất chứa trong ruột (tiêu phân sống).

  

Hình 4: (a) Ruột sưng to từng đoạn 

 

Hình 5:  (b) Bề mặt niêm mạc ruột dày lên có những điểm trắng đỏ

Hình 6: (c): Ruột có máu tươi lẫn lộn với các chất khác

5. Phòng và trị bệnh
   Vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, vệ sinh thức ăn, nước uống sạch sẽ tránh nhiễm mầm bệnh từ nền chuồng, ủ phân gà bằng phương pháp vi sinh vật tạo nhiệt để diệt cầu trùng. Sát trùng chuồng trại định kỳ.
  Quy trình phòng bệnh cầu trùng trên gà: Dùng mỗi đợt  thuốc 3 ngày theo lịch dưới đây:

Loại gia cầm	Thời gian dùng thuốc (ngày tuổi)	Đường dùng thuốc
Gà thịt công nghiệp Gà thịt nuôi thả Gà giống	10-12 và 20-22 12-14, 28-30 và 48-50 Mỗi 2-3 tháng dùng 1 đợt thuốc 3 ngày	Pha nước cho uống hoặc trộn thức ăn cho ăn

  Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm chữa trị bệnh cầu trùng ở gia cầm, có thể chọn một số sản phẩm bằng cách dựa vào các nhóm kháng sinh có tác dụng trị bệnh cầu trùng như sau: Nhóm Amynoglucozit (Neomycin, Ampicyclin, Gentamycin), Nhóm Nitrofuran kết họp với Nhóm Tetracyclin
  Chú ý sử dụng thuốc trong 1/2 ngày, thời gian còn lại dùng các loại thuốc trợ lực như: Vitamin C, Vitamin K, chất điện giải… nhằm tăng sức đề kháng cho cơ thể, chống mất nước, chống stress…